Geschiedenis

Tot en met 2003

Het Polderhoofdkanaal is aangelegd vanaf ongeveer 1875 en werd gebruikt voor de beheersing van het boezemwaterpeil en scheepvaart. 

De directe aanleiding voor het aanleggen van het Polderhoofdkanaal vormde het in die periode (midden en laatste helft 19e eeuw) veelvuldig optreden van overstromingen als gevolg van de hoge stand van het provinciale boezemwater. Samen met het Polderhoofdkanaal werden de polderdijken, een tweetal schutsluizen aan de uiteinden van het kanaal, en een aantal (draai)bruggen aangelegd. Voor de boezembemaling van de polder werd bij het Grietmansrak het stoomgemaal "de Veenhoop" gebouwd. Nu is scheepvaart in het Polderhoofdkanaal niet meer mogelijk maar voor het op peil houden van het boezemwater wordt het nog steeds gebruikt.

Het kanaal maakt dus deel uit van de waterbeheersing in de grote veenpolder. In de grote veenpolder komt kwelwater van het Drents Plateau naar boven. Door deze kwelstroom is het water in het Polderhoofdkanaal van een uitzonderlijke kwaliteit. Een gevolg hiervan is dat in het kanaal een goed ontwikkelde onderwatervegetatie aanwezig is en er zeer vele, zeer zeldzame en zeer zwaar beschermde planten en dieren voorkomen. Onderdeel hiervan is de zeer zeldzame gestreepte waterroofkever. Daarnaast komen er nog een aantal beschermde soorten in en rond het kanaal voor zoals de libelle de groene glazenmaker, vissen zoals de kleine modderkruiper, grote modderkruiper en bittervoorn en planten als Krabbescheer en Fonteinkruiden.

In de jaren zestig van de vorige eeuw werd het kanaal afgesloten voor de scheepvaart. Eind jaren zeventig werden er al plannen gemaakt voor heropening, maar ook toen was er al veel weerstand tegen die heropening. Deze weerstand komt enerzijds voort uit het feit dat er toen al vaste bruggen waren aangelegd om de huizen en boerderijen aan de "stille" kant van het kanaal te ontsluiten (deze bruggen zijn met privé gelden betaald en waren en zijn eigendom van de bewoners) en anderzijds om het behouden van de rust, de stilte en de mooie natuur. Zoals op te maken is uit de ingezonden stukken in de Leeuwardercourant uit juni 1978.

De voorstanders gingen door met plannen maken maar er is altijd tegenstand geweest, zowel  van de toenmalige overheden die de plannen te duur vonden als van de omwonenden die, ondanks de verzoeken daartoe, nooit bij de plannen betrokken zijn. De eerste bezwaarschriften tegen de plannen van de heropening zijn al in 1987 naar de gemeenten verstuurd.

De plannen zijn tot en met 2002 altijd als te duur afgedaan door de Provinciale overheden. De kosten werden toen op 12.5 miljoen geschat, deze kosten zijn volgens de provincie  te hoog en de economische en werkgelegenheidseffecten te gering om een subsidie uit het Kompasprogramma te rechtvaardigen  Totdat de plannenmakers in 2003 met een wel heel erg uitgeklede versie van de heropeningsplannen kwamen en hiermee de overheden wel konden overhalen. Maar ook bij deze plannen zijn de tegenstanders niet betrokken geweest.

Op het moment dat de plannen in 2003 aan de omwonenden bekend werden gemaakt stuite dit op veel verzet want volgens deze plannen zouden er gewoon (privé) bruggen verdwijnen en zouden de bewoners onsloten worden via een erg slecht betonpad en zouden dus kilometers moeten omrijden met als bijkomend gevolg dat hulpdiensten niet meer in de daarvoor gestelde tijd terplekke konden zijn. Toen de overheden dit ook inzagen werden de plannen aangepast en stegen de kosten al snel van 6 naar 8.5 miljoen.

Om het draagvlak voor de heropening te onderbouwen werd er een enquête gehouden, helaas is er met de uitslag gesjoemeld. Gebleken is namelijk, dat de inbreng van de bewoners namens dertig gezinnen, formeel als één reactie is geteld. Wanneer de stemmen  afzonderlijk geteld zouden zijn was de uitslag vrijwel gelijkelijk verdeeld in voorstanders en mensen met bezwaren. Deze handelswijze is in gesprekken met een mediator tussen bezwaarmakers en gemeenten ook door de gemeenten toegegeven en in de gespreks verslagen vastgelegd. Uit een ingezonden stuk in de Leeuwardercourant in juni 1978 kunnen we opmaken dat ook toen al twijfels waren bij de juistheid van de uitslagen van een destijds gehouden enquête en er ook toen al verdeeldheid was onder de bewoners van de omgeving van het Polderhoofdkanaal.